Yazan : Şadi Evren ŞEKER Sözlük anlamı olarak giderme, kaldırma manalarına gelen bu kelime bir cümlede gerekli olan bütün bilgileri bulundurmayıp bir takım bilgileri önceki ve sonraki cümlelere atfederek kaldırmaya verilen isimdir. Bilgisayar bilimlerinde, doğal dil işleme sırasında yaşanan problemlerden birisidir ve çeşitli çözüm yöntemleri geliştirilmiştir. Örneğin “Bana, işletim sistemleri dersini alan öğrencilerin listesini ver. […]
Category: Doğal Dil İşleme (NLP)
Gösterim İşlemi (Projection Operator)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER İlişkisel cebirde (relational algebra) kullanılan işlemlerden birisidir. Basitçe bir küme üzerinden herhangi bir kolonun seçilmesi işlemini gerçekleştirir. Sembolü “Π” işaretidir ve gösterilecek olan (project) kolon ismi indis olarak yazılır. Örneğin aşağıdaki tabloya T1 ismi verelim: İsim Soyisim Yaş Melsek Şadi Evren ŞEKER 30 Bilgisayar Müh. Ali Baba 50 Tüccar Veli […]
Parçalama Ağacı (Parse Tree)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Parçalam işlemi (parsing) bilgisayar bilimlerinde çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır. Özellikle de dil ile ilgili işlemlerin hemen hepsinde ihtiyaç duyulan bir işlemdir. Örneğin bir programlama dilinde yazılan komutların algılanması için öncelikle kelimeleirn parçalanması (parse) gerekir. Benzer şekilde dopal dil işleme (natural language processing) işlemlerinde de doğal dilde bulunan kelimelerin algılanması bir […]
Türkçe için TimeML
Yazan: Şadi Evren ŞEKER Bu dökümanın amacı TimeML isimli zaman modelleme dilinin Türkçe için nasıl kullanılabileceğini göstermektir. TimeML İngilizce esas alınarak geliştirilmiş bir dildir ve ne yazık ki TimeML tam bir makine dili değildir bu yüzden TimeML içerisinde bir takım doğal dile ait olan özelliklerin Türkçeye tam olarak uygulanması mümkün değildir. Bu özelliklerin başında fiillerin […]
Cümle Zamanları (Tense) ve Bakış (aspect)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bir cümlenin geçtiği zamanı belirten yapıdır. Genellikle fiil cümlelerinde fiilin taşıdığı zaman yapısına göre belirlenir. Örneğin “Ali uyudu” cümlesindeki “uyudu” fiili olayın geçmiş zamanda olduğunu -du eki ile belirtmektedir. Cümle zamanlarının, bakışlardan (aspect) farkı ise, bakışın olayın ne zamanı etkilediğidir. Örneğin yukarıdaki “Ali uyudu” cümlesi ile aynı zamanda olan aşağıdaki […]
Sıralama Algoritmaları (Sorting Algorithms)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde verilmiş olan bir grup sayının küçükten büyüğe (veya tersi) sıralanması işlemini yapan algoritmalara verilen isimdir. Örneğin aşağıdaki düzensiz sayıları ele alalım: 5 9 2 3 7 11 -4 6 Bu sayıların sıralanmış hali -4 2 3 5 6 7 11 olacaktır. Bu sıralama işlemini yapmanın çok farklı yolları […]
TimeML
Yazan : Şadi Evren ŞEKER TimeML, olaylara bağlı zaman kavramlarını ve bu zamanlar ve olaylar arasındaki ilişkileri tutmak için ağırlıklı olarak James Pustejovsky tarafından 2003 yılından beri geliştirilen XML tabanlı bir işaretleme dilidir. Dilin web üzerindeki sayfasına http://www.timeml.org adresinden erişilebilir. Dilde temel olarak 3 seviye öğe bulunmaktadır bunlar: Zaman içerikli olayların saklandığı ve ağacın yapraklarını […]
HTML+TIME
Yazan: Şadi Evren ŞEKER HTML -> Hyper Text Markup Language (Hiper metin işaretleme dili) TIME -> Timed Interactive Multimedia Extensions (Zaman etkileşimli çoklu ortam uzantıları) Microsoft, Compac/DEC ve Macromedia firmaları tarafından W3C’a gönderilen bir dil önerisidir. Dil, XML üzerine kurulu SMIL (Synchronized Multimedia Integration Language , Eş güdümlü çoklu ortam uyarlama dili) üzerine kuruludur ve […]
OWL Time (OWL Zaman, Web Varlıkbilim Dili Zaman)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Gelişen zamanlama ihtiyaçları ile birlikte zamanın gösterimi ve formüllenmesi de bir ihtiyaç haline gelmiştir. Örneğin yapılan her siparişte, siparişin zamanının tutulması, basir bir kiralama işleminde veya bilet satış işleminde yapılan işlemin hangi tarih ve saatler için yapıldığının tutulması artık sıradan birer gereksinim haline gelmiştir. Bu amaçla doğmuş olan OWL Time […]
TTML (Time Tabling Markup Language, Zaman Çizelgeleme İşaretleme Dili)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Zaman çizelge işareteleme dili (Timetabling Markup Language (TTML)), XML üzerine kurulmuştur. MathML üzerine kurulu zaman çizelgeleme problemlerinin çözümünde kullanılmaktadır. TTML üzerinde kullanılan formülleme dili küme teorisine dayandırılabilir. Örneğin MathML üzerinde kullanıcılara tamamen yeni semboller ile bu sembollerin ifade ettiği yeni fonksiyon ve formülleri tanımlama imkanı sağlanır. Bu durum MathML kullanan […]