Özyineli Geçiş Ağları (Reursive Transition Networks)

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Veri modellemede kullanılan bir ağ şeklidir. Esas itibariyle içerikten bağımsız dillerin (context free grammers) görsel gösterimi için kullanılabilirler. Ağların yapısı uzatılmış geçiş ağlarına (augmented transition network) benzemekle birlikte en büyük farkı ve isminin özyineli olmasının da sebebi ağın kendini tekrarlama özelliğidir. Daha basitçe bir içerikten bağımsız dil (CFG) S devamlısı […]

Devam

Turing Makinesi (Turing Machine)

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinin önemli bir kısmını oluşturan otomatlar (Automata) ve Algoritma Analizi (Algorithm analysis) çalıştırmalarının altındaki dil bilimin en temel taşlarından birisidir.1936 yılında Alan Turing tarafından ortaya atılan makine tasarımı günümüzde pekçok teori ve standardın belirlenmesinde önemli rol oynar. Turing Makinesinin Tanımı Basitçe bir kafadan (head) ve bir de teyp bandından […]

Devam

Özyineli Sayılabilir Diller (Recursively Enumerable Languages)

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Muntazam dillerden (formal languages) birisi olan ve bu özelliği ile Mantık, Matematik ve Bilgisayar bilimlerinin çalışma alanına giren bir dil çeşididir. Sınıflandırma olarak Chomsky Hiyerarşisinde (Chomsky Hierarchy) 0. seviye olan (Type 0) bu dile uygun bütün diller birer düzenli ifade (regular expression) ile gösterilebilir. Muntazam dil (formal language) olması dolayısıyla […]

Devam

Chomsky Hiyerarşisi ( Chomsky Hierarchy )

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinin özellikle dil alanında yapılan çalışmalarında muntazam dilleri (formal languages) tasnif etmek için kullanılan bir yapıdır. Literatürde Chomsky–Schützenberger hiyerarşisi olarak da geçmektedir. Bilindiği üzere ( muntazam diller (formal langauges) veya CFG yazısından da okunabileceği üzere) muntazam dillerin dört özelliği bulunur. Bunlar özellikle içerikten bağımsız dillerin (context free languages) da […]

Devam

Muntazam Diller (Formal Languages)

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Kısaca istisnası olmayan dillere muntazam dil diyebiliriz. Muntazam diller bilgisayar bilimlerinde, mantıkta ve dilbilim (linguistic) çalışmalarında kullanılan bir dil ailesidir. Dilde bulunan bütün öğeler ve dilin ulaşabileceği sınırlar belirli kurallar dahilinde tanımlanabiliyorsa bu dillere muntazam dil ismi verilir. Bu anlamda bilgisayar bilimlerinde bulunan bütün programlama dillerini bu ailede düşünmek mümkündür. […]

Devam

Chomsky Normal Şekili (Chomsky Normal Form)

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde özellikle otomatlar (automata) ve dil tasarımında (compiler design) oldukça sık kullanılan konulardan birisi de içerikten bağımsız dilbilgisidir. (Context Free Grammer) İçerikten bağımsız dil (Context Free Language) konusunda yapılan çalışamlar gelişen ihtiyaçlar ilave bazı kurallar konulmasını gerektirmiştir. Bu konuda çalışan Naom Chomsky tarafından konulan kurallara CNF veya Chomsky normal […]

Devam

Sözdizim (Syntax)

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Temel olarak bir dilde (language) tanımlı olan öğelerin (kelime, işlem, sembol yada değerlerin) anlamlı bir dizilim oluşturmasıyla ilgilenen bilimdir. Örnekler Örneğin Türkçe için aşağıdaki cümle anlamlı bir cümledir: “Ali okula geldi” yukarıdaki cümlede herhangi bir yazım hatası ve dizilim sorunu bulunmamaktadır. Bununla birlikte: “okula Ali geldi” cümlesi de Türkçe açısından […]

Devam

Markof Modeli (Markov Model)

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimleri de dahil olmak üzere pekçok bilim ve mühendislik alanında kullanılan markof modelleri aslında graf teorisinin (graph theory) bir uygulamasıdır. Basitçe düğümleri (nodes) durumlardan oluşan ve bu durumlar arasında istatistiksel geçişi modelleyen kenarları (edges) bulunan graflardır. Markof modellerine (markof zinciri (markov chain) ismi de kullanılmaktadır) göre bir durum belirli […]

Devam

Hamilton Yolu (Hamiltonian Path,hamiltonian circuit)

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde veri modellemede kullanılan graf teorisinde (graph theory) kullanılan bir yol (path) biçimidir. Tanımı oldukça basittir. Buna göre bir yolun (path) Hamilton yolu olabilmesi için bir kere geçilen kenardan (edge) tekrar geçilmemesi gerekir ve ayrıca yolun bütün düğümleri (nodes) birer kere ziyaret etmesi gerekir. Bir hamilton yolu başladığı yerde […]

Devam

Augmented Transition Network (ATN, Uzatılmış Geçiş Ağı)

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde özellikle de yapay zeka konusunda ve buna bağlı diğer alt dallarda (örneğin doğal dil işleme) kullanılan bir graf teori (graph theory) gösterimidir. Kelime anlamı olarak uzatılmış geçiş ağı (tehir-i intikal şebekesi) denilen ağların amacı toplanan bilgilere göre bir karar vermek ve karar verme işlemi sırasında da bir belirsizlik […]

Devam