Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinin bir çalışma konusu olan doğal dil işlemede çeşitli amaçlarla kullanılan zaman belirleme işlemleri açısından önemli bir kavramdır. Basitçe bir birleşik cümledeki ana cümlenin ve alt cümlenin zamanlarının arasındaki uyumu açıklamak için kullanılır. Örneğin…

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde bir dilin, içerik bağımsız gramer (context free grammer, CFG) ile gösterilemeyeceğini ispatlamaya yarar. Yani pompalama ön savı sayesinde bir dilin CFG olmadığı ispatlanabilir ancak olduğu ispatlanamaz. Şayet pompalama önsavını geçemyorsa CFG değildir denilebilir…

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bir dilin Düzenli ifadele (Regular expression) olup olmadığının belirlenmesi için kullanılan pomplama önsavıdı (pumping lemma). Basitçe düzenli ifadede olup olmadığı sınanacak bir w dili için (yani L = w için) w= xyz şeklinde bir açılım…

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde dil tasarımı (language design, compiler design) konusunda önemli araçlardan birisidir. Bu önsava (lemma) göre şayet bir dil, bir herhangi bir gruba ( içerik bağımsız dil (context free language) veya düzenli ifadeler (Regular expression)…

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinin bir çalışma alanı olan doğal dil işleme (Natural language processing) konusunda ve dolayısıyla dilbilim (linguistic) konusunda kullanılan bir kavramdır. Bu kavrama göre bir dilde aynı anlama gelen kelimelerin sayı, cinsiyet, kişi veya duruma…

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde, dil tasarımı sırasında kullanılan bir gramer tipidir. Basitçe bir dilin kurallarını (dilbilgisini, grammer) tanımlamak için kullanılır. Örneğin: S -> a Yukarıdaki dil tanımında bir büyük harfle gösterilen (S) bir de küçük harfle gösterilen…

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde bir dilin tasarımı sırasında, içerik bağımsız bir gramer ile oluşturulması durumudur. Basitçe bir aşağı sürüklemeli otomat (push down automata) tarafından kabul edilen dil çeşididir. Bazı kaynaklarda bağlamdan bağımsız dil olarak da geçmektedir. Örneğin…

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde dil tasarımı konusunda kullanılan backus normal şeklinin (backus normal form) özel bir halidir. Basitçe standart BNF’te yazılan kuralların birleştirilerek daha sade yazılmasını hedefler. Bu durumu aşağıdaki örnek üzerinden görebiliriz: Örneğin BNF olarak yazılan…

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Tek yönlü fonksiyon (one way function) veya kilit fonksiyonu (padlock function) ismi de verilen bu fonksiyon tiplerinin en temel özelliğ tersinin olmamasıdır. Basitçe bir sayının bir fonksiyona verilmesi sonucunda çıkan değerden tekrar sayının orjinal halinin…

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde sıralama işleminin çok büyük veriler üzerinde yapılması durumunda tercih edilen bir sıralama yöntemidir. Basitçe sıralama işleminin doğrudan verilerin yerinin değiştirilemsi ile değil de daha çok bu verileri gösteren gösterici (pointer) veya nesne atıfları…