Yazan : Şadi Evren ŞEKER
Bir bilginin malum olması, daha önceki bilgilere ihtiyacı olmadan, ispata gerek duymadan doğruluğunun kabul edilmesi.
Örneğin “bir bütünün parçalarının, bütünden küçük olması” gibi.
Bu bilginin ispata ihtiyacı yoktur ve doğru olarak kabul edilebilir, bu bilgi üzerine ispat kurulabilir.
Türkçede ayrıca “önsel” kelimesi de kullanılmaktadır ve literatürde “a priori” şeklinde ayrı yazılması söz konusudur.
Ayrıca tersini ifade sadedinden “a posteriori” terimi de kullanılmaktadır. Bu terim de Türkçede “sonsal” olarak geçebilir. Buradaki ifade edilmek istenen ise bir olaydan / eylemden sonra elde edilen bilgidir. Örneğin bir deney sonucunda elde edilen ve deneysel temele dayanan bilgilerin tamamı aposteriori olarak kabul edilebilir.
A Fortiori olarak geçen terim ise, kesin sonuca varan yargı anlamındadır. Liteartürde bir sonuca ulaşırken kullanılan ve sonucu etkileyen etkenlere verilen isimdir ve genelde “a fortiori argument” olarak geçer. Örneğin “bir insan ölmüşse, bu insanın nefes almadığı” kabul edilebilir ve bu kabulün ispatına ihtiyaç duyulmadan üzerine bir yargı inşa edilebilir.
Ayrıca veri madeciliğinde (datamining) kullanılan ve veriler arasındaki ilişki modelini belirleyen bir algoritmaya da apriori ismi verilmiştir. Bu isim karmaşasından dolayı şayet algoritmanın açıklamasını arıyorsanız, devam etmek için aşağıdaki yazıyı tıklayabilirsiniz.