Category: Doğal Dil İşleme (NLP)

Yazan: Şadi Evren ŞEKER Doğal dil işleme açısından dönüştüler, bir kelimenin daha ileriki cümlelerde işaret edilmesi durumunda ortaya çıkar. Örneğin “Ali çantasını evde unuttu. O okulda gitti” cümlelerinde O kelimesi aliye, çantaya veya eve işaret edebilir. Bu kelimelerin hepsi isimdir ve bir zamir ile işaret edilebilecek kelimelerdir. Dönüştü durumu bu ve benzeri cümlelerde ortaya çıkar. […]

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Doğal dil işleme açısından bir kelimenin hangi kelime ile ilişkili olduğunun muğlak olduğu durumlardır. Genelde zamirler için bu problem yaşanır. Örneğin “Ali ile Veli kavga ettiler. O çok sinirliydi.” cümlelerindeki O zamirinin tam olarak Ali’ye mi Veli’ye mi işaret ettiği belirsizdir. Daha fazla bilgi için: Kelime-anlam belirsizliği (word-sense ambiguity) Yapısal […]

Yazan: Şadi Evren ŞEKER Bir kelimenin yapısal olarak ifade ettiği bilginin belirsiz olmasıdır. Tam bir yapısal belirsizliğe örnek “yaşlı kadın ve erkekler” örneğinde görülebilir. Burada yaşlı olan sadece kadın mıdır? Yoksa kadın ve erkekler midir? Elbette bu soruya bağlı olarak çoğul olan kimdir sorusu da sorulabilir (kadınlar mı kadın mı ?) Yapısal belirsizlikler genelde bir […]

Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bir kelimenin ifade ettiği anlamdaki belirsizliktir. Anlam belirsizliği de denilebilir. Genellikle biir dilde bulunan eşsesli kelimelerden kaynaklanan belirsizliklerdir. Örneğin Türkçede yüz kelimesi türkçede 4 farklı anlama gelmektedir ( sayı, denizde yüzmek, deri yüzmek ve çehre anlamlarında). Bu kelimenin cümle içerisinde kullanımı da problem oluşturmakta ve cümlede tam olarak hangi anlama […]

Yazan: Şadi Evren ŞEKER Doğal dil işleme açısından belirsizlik bir cümlede birden fazla anlamı bulunduran kelime, kelime grubu yada cümle sonucunun olmasıdır. Doğal dil işlemede üç tip belirsizlik bulunur: Kelime-anlam belirsizliği (word-sense ambiguity) Yapısal belirsizlik (structural ambiguity) İlgi belirsizliği (referential ambiguity)

Yazan: Şadi Evren ŞEKER İki farklı anlamsal kavramı birbirine bağlamak için kullanılan kelime tipleridir. Uyum bağlaçları (coordinate conjunction) ve Şart bağlaçları (Subordinate conjunction) (veya zarf bağlaçları veya yan cümlecik bağlaçları) olarak iki grupta incelenebilir. Uyum bağlaçları anlamca birbirine yakın iki grubu bağlamak için kullanılır. Örneğin “ali ve veli okula gitti” cümlesindeki ve bağlacı anlamca uyumlu […]

Yazan: Şadi Evren ŞEKER Bir isim kelime grubunun cümle içerisindeki rolünü belirten kelime çeşididir.  Örneğin “ile” edadı genelde bir NP (noun phrase, isim kelime grubunun) kullandığı aracı ifade eder. Örneğin “ankaraya uçak ile gitti” cümlesindeki gitmek fiilinin uçak aracı ile olması gibi veya “tahtaya kalem ile resim çizdi” cümlesindeki çizmek fiilinin kalem aracı ile olması […]

Yazan: Şadi Evren ŞEKER Zarflar bir fiili (verb) bir sıfatı (adjective) veya başka bir zarfı tanımlamak için kullanılan kelimelerdir.  Kelimeler kök olarak isim veya sıfattan türetilebilir. Bu türetme işlemi sırasında genelde sıfat olarak kullanılan kelimeler ek almazken isimden gelen kelimelerin isimden sıfat yapım eki kullandıkları görülür. Öreğin “hızlı sürmek” kelime grubunda hızlı kelimesi sürmek fiilini […]

Yazan: Şadi Evren ŞEKER Genel anlamda isim olarak kabul edilebilen ancak başka bir ismin bir özelliğini belirtmeye yarayan kelimelerdir. Kısaca ADJ olarak kullanılırlar. Örneğin, kırmızı, güzel veya yavaş birer sıfattır. Bu örneklerin ortak yanı kelimelerin birer özellik ifade etmeleridir. Ayrıca anlam itibariyle birer özellik belirtmeyen isimlerde ek alarak bu gruba dahil olabilir. Örneğin cam kelimesi […]

Yazan: Şadi Evren ŞEKER Bir eylemi belirten kelimelerdir.  Doğal dil işleme dünyasında daha çok V harfi olarak kısaltılırlar. Genelde bir fiilin ektisi altında kalan bir obje (mefûl) ve bu fiili yapan kişi (subje, Fâil) bulunur. Ayrıca fiilin yapıldığı zaman ve fiilin yapılış şeklini belirten belirleyicilerde bulunabilir. Örneğin “Ali Baba kapıyı açtı.”  cümlesindeki Ali Baba fâil, […]