Yazan : Şadi Evren ŞEKER
Bilgisayar bilimlerinin özellikle mantık devreleri (logic circuits) alanında kullanılan bir devre tasarımı şeklidir. Alt yapı olarak flip-floplardan istifade eden tasarımda amaç girilen ikilik tabandaki bitlerin (ikil) her saat tikiyle bir kaydırılmasıdır.
Bir kaydırma yazmacının mantık devreleri ile tasarımı aşağıdaki şekilde görülebilir:
Yukarıdaki şekilde Q0’dan Q3’e kadar olan girdiler D-Flipfloplar üzerine yüklendikten sonra her saat vuruşuyla (clock pulse) değerler kaydırılır. Basitçe Q0’daki veri Q1’e ve Q1’deki Q2’ye vs.
Yani örneğin yukarıdaki kaydırma yazmacı (shift-register) devresinde ilk besleme (t0 zamanı için) değeri olarak Q3, Q2, Q1, Q0 değerlerine 1010 verilmiş olsun. Saat tikiyle t1 için 0101 -> t2 için 1011 ->t3 için 0111 -> t4 için 1111 şeklinde değerler okunacaktır. Bu örnekte t1den sonraki Q0 değerlerinin 1 olarak girdiğini kabul ediyoruz.
Yukarıdaki bu kaydırma yazmacı D flip floplar ile yapılmış ve 4 ikillik (bit) bir örnektir. Yukarıdaki devre tasarımı için bir doğruluk çizelgesi (truth table) çizilecek olursa:
| t0 için | t1 için |
| 0000 | 0000 |
| 0001 | 0011 |
| 0010 | 0100 |
| 0011 | 0111 |
| 0100 | 1000 |
| 0101 | 1011 |
| 0110 | 1100 |
| 0111 | 1111 |
| 1000 | 0000 |
| 1001 | 0011 |
| 1010 | 0100 |
| 1011 | 0111 |
| 1100 | 1000 |
| 1101 | 1011 |
| 1110 | 1100 |
| 1111 | 1111 |
Şeklinde sonuç elde edilir. Yukarıdaki örnekte Q0 girişinin t0 ve t1 anları için aynı kaldığı kabul edilmiştir.
Bu yazı şadi evren şeker tarafından yazılmış ve bilgisayarkavramlari.com sitesinde yayınlanmıştır. Bu içeriğin kopyalanması veya farklı bir sitede yayınlanması hırsızlıktır ve telif hakları yasası gereği suçtur.
Yukarıdaki doğruluk çizelgesine dikkat edilirse kaydırma işleminden de anlaşılacağı üzere ilk bitin (ikil) sonuçta bir etkisi yoktur.
Kaydırma yazmaçları giriş ve çıkışlarına göre 4 farklı grupta incelenebilir.
- SISO (Serial input serial output , seri giriş seri çıkış)
- PIPO (Parallel input parallel output, paralel giriş seri çıkış)
- PISO (Parallell input serial output, paralel giriş seri çıkış)
- SIPO (Serial input parallel output , seri giriş paralel çıkış)
Yukarıdaki çizim ve doğruluk tablosu verilen kaydırma yazmacı seri giriş ve paralel çıkışa bir örnektir. Burada dikkat edilirse giriş tek bir noktadan seri olarak (arka arkaya) yapılmakta ve çıkış her Q noktasından paralel olarak okunmaktadır.