peer to peer (uçtan uca iletişim)

Yazan : Şadi Evren ŞEKER

Bilgisayar bilimlerinde, özellikle ağ yönetiminde (network) sıkça kullanılan bir terimdir. Buna göre iki uç bilgisyaar herhangi bir sunucu (Server) ihtiyacı olmadan birbiri ile doğrudan iletişim kurar.

Normalde ağ yapılarında sunucu /istemci (client /server) modeli sıklıkla kullanılır. Bu model yönetim açısından tek bir sunucuya müdahale edilme kolaylığı sağlamanın yanında bütün ağ yapısı ile ilgili bilgi edinmeyi de kolaylaştırır. Ancak ağ trafiğinin tek sunucu üzerinde birikmesi ve sunucudaki bir problemin bütün ağa zarar vermesi istemci / sunucu mimarisinin dez avantajıdır.

Bunun yerine uçtan uca (peer to peer, bazı kaynaklarda kısaca P2P olarak da geçer) mimari kullanılabilir. Bu mimaride, ağdaki bilgisayarlar bir sunucuya bağlanmaz. Bunun yerine her bilgisayarda ağdaki diğer bilgisayarların adresleri bulunur. Ağda hizmet almak isteyen bir bilgisayar elindeki listedeki bilgisayarları dolaşır ve istediği hizmeti bularak işini tamamlar. Böylelikle trafik sadece bu iki bilgisayar arasında yaşanır ve sunucu gibi tek bir noktada tarik sorunu olmaz. Ancak tahmin edileceği üzere sistemin yönetimi oldukça zordur ve sistemdeki işlemlerin takip edilmesi kimin ne yaptığının izlenmesi neredeyse imkansızdır.

Yukarıdaki bu iki sistemin yani istemci/sunucu mimarisi ve uçtan uca mimarinin dezavantajlarını ortadan kaldırmak için ara bir yol olarak karışık (hibrid (hybrid)) sistemler geliştirilmiştir. Bu sistemlerde genelde ağdaki bilgisayarların ve hizmetlerin bir listesi sunucuda durur, ancak hizmet iki bilgisayar arasında gerçekleşir.

Örneğin hibrid p2p ağlarının sıkça kullanıldığı torrent, kazaa veya emule gibi dosya paylaşım ağlarını ele alalım. Burada kullanıcılar kendi dosyalarını sunucuya kaydederler. Bir dosya arayan kişi sunucudaki bu kayıtlar üzerinden arar. Daha sonra dosyayı transfer etmek istediğinde sunucudan değil, dosyanın sahibi kişiden doğrudan transfer eder. Dolayısıyla sunucu üzerinde trafiğin yoğunlaştığı dosya transferi olmaz. Sunucular dosya listesini tutarak bağlanan kişilerin işini kolaylaştırır çünkü sunucu olmasaydı bütün ağdaki bütün bilgisayarlara teker teker dosya var mı diye sorulması gerekirdi.