Yazan : Şadi Evren ŞEKER
Bilgisayar bilimlerinin çalışma alanlarından birisi olan doğal dil işleme ve bu alana bağlı olarak çalışılan soru cevaplama (question answering) konularında zaman çıkarımı ve olayların zamanlarının tespit edilmesi (tense, modal, aspect) önemli bir yer tutar.
Olay zamanlarının analiz edilmesi sırasında yazılı metinlerden faydalanıldığı düşünülürse teorik olarak üç farklı zamandan bahsetmek gerekir:
1. olayın geçtiği zaman (E)
2. olayın yazıldığı veya anlatıldığı zaman (S)
3. referans zamanı (R)
Örneğin aşağıdaki cümleyi ele alalım:
“Ali gelip gerçekleri anlattığında çoktan talimat vermiştim.”
Yukarıdaki cümlede geçen fiilleri ayıklayacak olursak:
(“(Ali gelip gerçekleri anlattığında)R (çoktan talimat vermiştim)E.” )S
Yukarıda gösterilmek istenen bütün cümlenin şu anda anlatıldığı veya okunduğudur. Ayrıca talimat verme eylemi tam olarak olayın geçtiği zamanda gerçekleşmiştir. Son olarak Alinin gelip gerçekleri anlatması eylemi olayın zamanına referans alınan bir olaydır. Yani bu cümlede bu iki olay arasında bir bağlantı kurulmuştur.
Dolayısıyla Reichenbach analizine göre yukarıdaki cümlede 3 farklı zamanın sıralaması aşağıdaki şekilde olacaktır:
E < R < S
Yani olayın geçtiği zaman, refeans zamanından çok önce olmuştur, benzer şekilde olayın referans zamanı ise olayın anlatıldığı şimdiki zamandan öncedir.
Yukarıdaki örnekten yola çıkarak Reichenbach 13 farklı zaman dizilimi alternatifi getirmiştir. Bu dizilimler aşağıdaki gibi bir tabloda toparlanabilir.
| İlişki | Reichenbach Zaman İsmi (Tense Name) | İngilizce Zaman İsmi | İngilizce Örnek | Türkçe Karşılığı |
| E<R<S | Anterior past | Past perfect | I had slept | Hikaye Geçmiş Zaman |
| E=R<S | Simple past | Simple past | I slept | Geçmiş Zaman |
| R<E<S | ||||
| R<S=E | Posterior past | I would sleep | Gelecek Zamanın Mazisi | |
| R<S<E | ||||
| E<S= R | Anterior present | Present perfect | I have slept | Rivayet Geçmiş Zaman |
| S= R= E | Simple present | Simple present | I sleep | Geniş Zaman |
| S= R<E | Posterior present | Simple future | I will sleep
Je vais dormir |
YOK |
| S<E<R | YOK | |||
| S=E<R | Anterior future | Future perfect | I will have slept | YOK |
| E<S<R | ||||
| S<R=E | Simple future | Simple future | I will sleep
Je dormirai |
Gelecek Zaman |
| S<R<E | Posterior future | I shall be going to sleep |
Yukarıdaki tabloda 13 farklı zaman gösterilmektedir. Bu zamanların hepsinin ingilizce veya türkçe için birebir karşılıkları yoktur ancak konuşmacı (yada yazar) farklı şekillerde bu zamanları ifade etmektedir.