Yazan : Şadi Evren ŞEKER
Mantıksal devre tasarımında kullanılan bir kapı örneğidir. Basitçe bir değerin tersini almaya yarar.
Değil kapısının doğruluk çizelgesine (truth table) aşağıdaki şekildedir
| Girdi | Çıktı |
| 1 | 0 |
| 0 | 1 |
Görüldüğü üzere L(1) = 0 ve L(0)=1 olmakta, dolayısıyla giren değerin tersi döndürülmektedir.
Ayrıca yukarıdaki doğruluk çizelgesini matriste gösterebiliriz:
| 0 | 1 | |
| 0 | 0 | 1 |
| 1 | 1 | 0 |
Yukarıdaki matris, okunması kolay olsun diye bir satır (en üstteki) ve bir sütun (en soldaki) eklenerek verilmiştir. Bu matriste, satırlar, girdiyi, sütunlar ise çıktıyı tutmaktadır. Yani tablomuzu aşağıdaki şekilde yorumlayabiliriz
| 0 | 1 | |
| 0 | 0 girdisi için, 0 çıktısı alınabilir mi? | 0 girdisi için, 1 çıktısı alınabilir mi? |
| 1 | 1 girdisi için 0 çıktısı alınabilir mi? | 1 girdisi için 1 çıktısı alınabilir mi? |
Yukarıdaki bu sorulara evet veya hayır cevaplarını vererek evet için 1 ve hayır için 0 yerleştiriyoruz. Örneğin değil kapısı (not gate) 0 için 1 sonucu verir ve 0 için 0 sonucu vermez. Dolayısıyla yukarıdaki doğruluk çizelgesinin matris gösterimini aşağıdaki şekilde yapmak yeterlidir.
| 0 | 1 |
| 1 | 0 |
Yukarıda görüldüğü üzere 0 ve 1’lerden sanki bir çarpı veya X harfi üretilmiş gibidir. Bu özelliğinden dolayı, bazı kaynaklarda, değil kapılarına, X kapısı (Xgate) ismi de verilir.
Değil kapısının mantıksal devre tasarımındaki gösterimi bir üçgen ve daireden oluşmaktadır.
Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi bir devre yerleştirilerek ifade edilir ve burada F= A’ şeklinde A’nın tersi alınmaktadır.
Devre tasarımı sırasında IC 7404 (Integrated Circuit, Entegre devre Standardı) kullanılabilir. Bu devreye altılı ters çevirici anlamında Hex Inverter ismi verilmektedir ve devrenin içerisinde 6 adet değil kapısı bulunur.
Devrenin, yukarıda görüldüğü üzere 14 adet bacağı bulunur ve yukarıdaki şemada gösterildiği üzre, giriş ve çıkış ayakları işaretlenmiştir.
Devrenin, 14. bacağı, pozitif besleme alırken, 7. bacak topraklamadır.