Minimax Ağaçları (Minimax Tree) Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar mühendisliğinde, yapay zeka konusunda kullanılan bir karar ağacı türüdür. Aslında minimax ağaçları bilgisayar bilimlerine işletme bilimindeki oyun teorisinden (game theory) girmiştir. Temel olarak sıfır toplamlı bir oyunda (zero sum game), yani birisinin kaybının başka birisinin kazancı olduğu (veya tam tersi) oyunlarda karar vermek için […]
Category: bilgisayar felsefesi
Semafor (Semaphore, Flama, İşaret)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde özellikle de işletim sistemi ve müşterek programlamada (concurrent programming, eş zamanlı programlamada) sıkça kullanılan bir eşleme (synchronization) yöntemidir. Yani birden fazla işin (process) aynı anda çalışması halinde birbirleri için risk arzettikleri kritik zamanlarda (critical sections) birbirlerini beklemesini sağlayan bir mekanizmadır. Basitçe bir değişken veya bir mücerret veri yapısı […]
Atomluluk (Atomicity)
Yazan: Şadi Evren ŞEKER Latince bölünemez anlamına gelen atom kökünden üretilen bu kelime, bilgisayar bilimlerinde çeşitli alanlarda bir bilginin veya bir varlığın bölünemediğini ifade eder. Örneğin programlama dillerinde bir dilin atomic (bölünemez) en küçük üyesi bu anlama gelmektedir. Mesela C dilinde her satır (statement) atomic (bölünemez) bir varlıktır. Benzer şekilde bir verinin bölünemezliğini ifade etmek […]
Zamanın Gerçekdışılığı (Unreality of Time, Hayal-i Vakit)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Literatüre McTaggart tarafından kazandırılmış olan bu çalışmaya göre zaman gerçek bir varlık değildir. Zamanın gerçek olmadığın ispatlamak için iki önerme ortaya atılır: 1. Olayların zamanlarını açıklamak için başka olaylara ihtiyaç duyması (yani aslında zaman kavramı olaylar sıralaması olarak ele alınırsa bir olayın zamanı ancak başka olayın zamanına izafe edilerek anlaşılabilir) […]
Zamani (Temporal, Zamansal, Zamane, Mevkut)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Zamani kavramları açıklamak için kullanılan terimdir. Basitçe insanın zaman algısı ve bu algı üzerine kurulu olan felsefi ve yaşamsal düşünceleri geçmiş, şimdi ve gelecek üzerine kuruludur. Bu durumda zamani kavramlarda bu değerlerin etkisidine şekillendirilmektedir. Aslında din ve felsefede derin tartışmalar açmış bu konuya insanlığın var olduğu tarih boyunca hemen her […]
Tehlike (Hazard)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde özellikle de mantıksal devre tasarımı sırasında karşılaşılan bir durumdur. Basitçe sistemde oluşan veya oluşabilecek tehlikeleri ifade eder. Yani örneğin sistemdeki kapıların (ve, veya, yahut kapıları) yanlış çalışması sonucunda oluşan tehlikelerdir. Temel olarak 3 ayrı grupta toplamak mümkündür: Sabit Tehlikeler (Static Hazards) Müteharrik Tehlikeler (Dinamik Tehlikeler, Dynamic Hazards) Fonksiyonel […]
İçerik Bağımsız Gramerler için Pompalama Önsavı (Pumping Lemma for Context Free Grammers)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde bir dilin, içerik bağımsız gramer (context free grammer, CFG) ile gösterilemeyeceğini ispatlamaya yarar. Yani pompalama ön savı sayesinde bir dilin CFG olmadığı ispatlanabilir ancak olduğu ispatlanamaz. Şayet pompalama önsavını geçemyorsa CFG değildir denilebilir ancak geçmesi olmasını gerektirmez. Pomplama önsavı (pumping lemma) kısaca bir dili aşağıdaki gramere uydurmaya çalışır: […]
Pompalama Önsavı (Pumping Lemma)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde dil tasarımı (language design, compiler design) konusunda önemli araçlardan birisidir. Bu önsava (lemma) göre şayet bir dil, bir herhangi bir gruba ( içerik bağımsız dil (context free language) veya düzenli ifadeler (Regular expression) yada farklı bir dil grubu ) dahil olarak kabul ediliyorsa, bu dil ne kadar pompalanırsa […]
Uyum (Agreement, Kabul, Bağıt, Mutabakat)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinin bir çalışma alanı olan doğal dil işleme (Natural language processing) konusunda ve dolayısıyla dilbilim (linguistic) konusunda kullanılan bir kavramdır. Bu kavrama göre bir dilde aynı anlama gelen kelimelerin sayı, cinsiyet, kişi veya duruma göre farklı kelimelerle ifade edilmesidir. Örneğin Türkçede çoğul kelimelerin kullanımı bir uyum örneğidir. Kelimebilim (lexicology) […]
Dolaylı sıralama (Indirect Sort, Gayrimüstakim sıralama)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde sıralama işleminin çok büyük veriler üzerinde yapılması durumunda tercih edilen bir sıralama yöntemidir. Basitçe sıralama işleminin doğrudan verilerin yerinin değiştirilemsi ile değil de daha çok bu verileri gösteren gösterici (pointer) veya nesne atıfları (object referrer) ile yapılmasıdır. Örneğin sistemimizdeki öğrencileri sıralamak isteyelim. Her öğrenci bilgisi de sistemde 1MB […]