Yazan : Şadi Evren ŞEKER
Bilgisayar bilimlerinde özellikle tembel çalıştırma (lazy evaluation) kullanılan programlamalarda fonksiyonların parametre sayılarını teke indirmek için kullanılan bir yöntemdir. Örneğin 2 parametre alan f(X , Y) -> Z fonksiyonu olsun. Bu fonksiyonda X ve Y parametre, Z ise sonuçtur. Körilendikten sonra bu fonksiyonun curry(f) : X -> (Y -> Z) olarak düşünülmesi mümkündür. Yani artık f fonksiyonu 1 adet X parametresi almakta ve sonuç olarak Y->Z şeklinde bir fonksiyon döndürmektedir.
Daha müşahhas bir örnek olarak bölme işlemini düşünebiliriz. Bölme işlemi f(X,Y) -> Z şeklinde düşünülürse f(X,Y) -> X/Y olan bir fonksiyondur. Bu fonksiyonu bölmeye göre tersini alma işlemi olan 1/X şekline dönüştürmek bir körileme işlemidir. Buna göre f(Y) -> Z olarak dönüşmekte ve f(Y) -> 1/Y olmakta yani X değeri sabitlenmektedir.
Benzer bir örnek ise toplama fonksiyonunun, arttırma fonksiyonuna dönüşmesinde yaşanır. Örneğin f(X,Y) -> Z şeklinde olan ve f(X,Y)-> X+Y olan toplama fonksiyonunda X=1 olarak sabitlenirse f(Y)-> 1+X olarak tek parametreli bir fonkisyona dönüşmüş olur.
Yukarıdaki örneklerde fonksiyonların parametre sayısı 1’e indirilmiş olan örnek fonksiyonları gördük bu fonksiyonların birlikte kullanılması da mümkündür. Örneğin f(X,Y,Z) = X / ( Y + Z) fonksiyonunu Z’nin 1 fazlasının tersi haline dönüştürmek istersek. f(Z)= 1+Z ve g(Z) = 1/Z şeklinde iki fonksiyon elde ederek bu fonksiyonların birleştirilmiş hali (compose) g(f(Z)) = 1/(1+Z) elde edilebilir.
Scheme dili ile körilemek
Körilemek işleminin rahatça kullanıldığı dillerde birisi de scheme dilidir. Aşağıdaki fonksiyonu ele alalım:
(define (f X Y) ( + X Y))
bu fonksiyon basit bir toplama fonksiyonudur ve 1 ile toplama olarak sabitlenince
(define (f Y) (+ 1 Y))
olarak yazılabilir.
Yazının başında da söylendiği üzere körileme işleminin en önemli özelliklerinden birisi tembel çalıştırma (lazy evaluation) ile kullanılmasıdır. bu durumda çalıştırma işlemini körileme fonksiyonu üzerinden yapabiliriz bunun için öncelikle curry fonksiyonumuzu tanımlayalım:
(define (curry fun . args)
(lambda x
(apply fun (append args x))))
Yukarıdaki kod 3 parametre almaktadır. fun ve args parametreleri doğrudan x parametresi ise dolaylı olarak alınmaktadır. En önemlisi ise daha önce de vurgulanan çalıştırma işlemini “apply” kendi içerisinde yapmasıdır. Dolayısıyla örneğin hevesli çalıştırmada (eager evaluation) apply fonksiyonu buna göre olacak tembel çalıştırmada (lazy evaluation) daha farklı olabilecektir.
(define arttir (curry + 1))
Şeklinde de 1 arttıran fonksiyonumuz tanımlanabilir. Kullanım için de
(arttir 5)
yazılması yeterlidir. Sonuç olarak 6 alınacaktır.