Yazan : Şadi Evren ŞEKER
DNS’in amacı insanların anlaması kolay olan alan isimlerini (domain names) bilgisayarların iletişiminde kullanılan IP adress çevirmektir.
Basitçe, internette gezen birisi girmek istediği sitenin adresini web tarayıcısına (web browser) girerek bu adrese bağlanmak ister. Ancak bu adresin konumu bağlı olduğu IP adresine göre belirlenebilir. İşte adresin karşılığı olan IP adresine dönüşüm için DNS sunucuları kullanılmalıdır.
İnternet üzerinde bir DNS şebekesinden bahsetmek mümkündür. Buna göre bir DNS üzerinde İnternette bulunan bütün alan adlarının bulunması imkansızdır. Bu yüzden bu bilgi pekçok DNS üzerinde paylaştırılmıştır. Kısaca DNS yapısı dağıtık bir veritabanı (Database) benzetmek mümkündür. Bu yapıya göre bir alan adı sorgulaması sırasında DNS biliyorsa bu bilgiyi isteyen kişiye verir. Şayet bilmediği bir adres söz konusuysa bu sorguyu kendisinin bir üstündeki (veya kendisinden bir sonraki) domain name server’a (DNS) yönlendirir (forward).
DNS’leri ikiye ayırmak mümkündür. TLD ismi verilen Top Level Domain (Üst seviye alanları) tutan ve nispeten büyük isim sunucuları ve Otokratif (authoritative) şahsi yönetim altındaki diğer isim sunucuları. TLD’lerde genel olarak .com, .org, .net gibi üst alan isimleri ile bütün ülke isimleri (.tr , .fr, .uk gibi) durmaktadır. Bunlar dışındaki bütün alan adları otokratif sunucular üzerinde tutulurlar ve yönetimi kişisel veya kurum bazlıdır.
Bir DNS sunucusunda yapılan işleri aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:
- istemci isminden(hostname) IP adresine dönüşüm sağlarlar
- istemci takma ismine izin verirler (host aliasing, canonical (normal gösterim))
- posta sunucusu takma ismi sağlarlar (mail server aliasing)
- Yük dağıtımı sağlarlar (web sunculara eşit dağılım sağlıyarak birden fazla web server’ın tek sunucu gibi çalışmasını ve yükün bu sunucular üzerine eşit dağılmasını sağlarlar)
Bir DNS üzerinde yapılan sorgular iki şekilde olabilmektedir:
Özyineli sorgular (Recursive queries):
Bu sorgu tipinde bir sunucuya sorulan alan adı bu sunucu tarafından cevaplanır. Ancak sunucu sorguyu bilmiyorsa istemci adına bir üstteki sunucuya sorar ve bu bir cevap bulunana kadar böylece devam eder. Sorguya bir cevap bir sunucudan gelince bütün sunucular bu cevabı ilk sunucuya geri iletirler. En sonunca sorguyu ilk alan sunucu istemciye cevabı dönmüş olur.
Tekrarlanan sorgular (İterative queries)
Bu yöntemde ise sorgunun muhatabı olan DNS sorguyu sırasıyla diğer DNS’lere sorar ve cevabı bulunca cevabı ilgli istemciye yönlendirir.