Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde sıkça kullanılan sonlu durum makinelerinin (finite state machine, FSM veya Finite State Automaton , FSA) gösteriminde kullanılan iki farklı yöntemdir. Genelde literatürde bir FSM’in gösteriminde en çok moore makinesi kullanılır. Bu iki yöntem (mealy ve moore makinaları) sonuçta bir gösterim farkı olduğu için bütün mealy gösterimlerinin moore ve […]
Category: Bilgisayar Kavramları
Birbirini Dışlama (Mutually Exclusive)
Yazan: Yrd. Doç. Dr. Şadi Evren ŞEKER Birbirini dışlama özelliği, birden fazla işin birbiri ile ilişkisizliğini belirtmek için kullanılan bir terimdir. Örneğin iki işlem (process) veya iki lifin (thread) birbirinden bağımsız çalışmasını, aynı anda bir işlemi yapmamasını istediğimiz zaman birbirini dışlama özelliğini kullanabiliriz. Bazı kaynaklarda, kısaca mutex (mutually exclusive kısaltması) olarak da geçer. İki adet […]
CFS (Completely Fair Scheduling, Tam Adil Zamanlama)
Yazan: Şadi Evren ŞEKER Linux 2.6.23 sürümünden sonra çekirdekte (kenel) kullanılan zamanlama algoritmasıdır (CPU Scheduling). Algoritmanın özelliği, CPU meşguliyetini (CPU Utilisation) azami seviyeye getirmek ve işlemciden azami derecede istifade etmektir. 2.6.23 sürümünden önce Linux çekirdeğinde kullanılan O(1) zamanlama (O(1) scheduling) algoritması, performans kriterini sistemdeki bekleme sırası (ready queue) üzerine kurmaktaydı. CFS algoritması ise işlemlerin bekletildiği […]
Overhead (Ek Yük)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Genel olarak bir işin yapılması için, gereken ek maliyetlere verilen isimdir. Örneğin bir kamyonun, bir yükü taşıması için, kendisini de taşıması gerekir. Kendisini taşımasının maliyeti, bu işlemdeki ek yüktür (overhead). Bilgisayar bilimlerinde, çeşitli alanlarda farklı anlamlarla kullanılmaktadır. Örneğin veri iletişimi (network) konusunda ek yük (overhead) denildiğinde genelde bir veriyi iletmek […]
Zaman Çizelgeleme (TimeTabling)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Klasik bir optimizasyon problemidir. Basitçe belirli bir süreye, en verimli şekilde belirli kurallara uyarak olayları yerleştirmeyi hedefler. Örneğin öğrencilerin haftalık programının yapılması, doktor / hemşirelerin nöbet çizelgeleri, televizyon kanallarının yayın akışları gibi. Daha basit anlaşılacağı için öğrenci programlarını örnek vererek konuyu açıklamaya çalışayım. Bir öğrenci probleminde, sistemin uyması istenen kıstaslar(constraints) […]
Dolanık Kubitler (Entangled Qubits)
Yazan:Şadi Evren ŞEKER Kuantum mekaniği üzerinde yapılan çalışmalar göstermiştir ki, dolanık kubitler (entangled qubits) birbiri ile özel bir bağa sahiptir ve bazı kurallara uyarlar. Buradaki bağlantıya çevirim ilişkisi (spin correlation) ismi de verilir. Basitçe iki kuantum parçacığının aynı anda üretildiğini düşünelim, birisinin yukarı çevirim diğerinin ise aşağı çevirim olduğunu düşünelim. Bu durumda iki kuantum parçacığının […]
Dirac Göserimi (Dirac Notation)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Kuantum hesaplamasının gelişmesi ile birlikte, kubit (qubit) kavramını göstermek için bir notasyona ihtiyaç duyulmuştur. Bu ihtiyaç Dirac tarafından geliştirilen bir gösterimle karşılanabilmektedir. Bazı kaynaklarda bra-ket olarak da geçer. Bra-ket gösterimi < | > şeklinde sembolize edilebilir. Buradaki bra kısmı <| olurken ket kısmı |> olmuş olur. Yani İngilizcedeki parantez anlamına […]
Amdahl Kuralı (Amdahl’s Law)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Çok işlemcili ortamlarda, paralel çalışma sonucunda elde edilebilecek azami kazancı tahmin etmek için kullanılır. Gene Amdahl tarafından geliştirilen bu kurala göre paralel çalışma sonucunda zaman kazanımı formüllenmiştir. Basit bir örnekle, 100 saatlik çalışmanın %20’lik kısmı paralel hale getirilebiliyorsa, %80’lik kısım normal çalışacak bu durumda, algoritma en iyi paraleleştirmeye bile tabi […]
Bilgi Getirimi ve Çıkarımı (Information Retrieval and Extraction)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinin yaygınlaşması ve kullanım alanlarının artması ile birlikte gündeme gelen bir konudur. Bilgi getirimi konuları üzerine yapılan çalışmaların gelişmesi sonucunda, artık lisans seviyesinde, üniversitelerde okutulan bir ders halini almıştır. Bilgi getirim çalışmalarının amacı, genellikle düzenli bir yapıya sahip olmayan bir kaynaktan, istenilen yapıda bilginin elde edilmesidir. Örneğin bir metin […]
Zeki Vekiller (Akıllı Ajanlar, Intelligent Agents, Zeki Etmenler )
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Zeki vekiller (etmenler, ajanlar) kavram olarak, bilgisayar bilimlerine, felsefe, biyoloji ve ekonomi alanındaki çalışmalardan sonra girmiştir. Bu alanlardaki anlamı ve kullanımı, genellikle herhangi bir işin farklı bir vekil tarafından yürütülmesi olarak anlaşılabilir. Bilgisayar bilimlerin açısından zeki kelimesi, bir vekilin herhangi bir işlemi belirli inisiyatifler kullanarak yerine getirmesidir. Örneğin zeki olmayan […]