Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar bilimlerinde özellikle de mantıksal devre tasarımı sırasında karşılaşılan bir durumdur. Basitçe sistemde oluşan veya oluşabilecek tehlikeleri ifade eder. Yani örneğin sistemdeki kapıların (ve, veya, yahut kapıları) yanlış çalışması sonucunda oluşan tehlikelerdir. Temel olarak 3 ayrı grupta toplamak mümkündür: Sabit Tehlikeler (Static Hazards) Müteharrik Tehlikeler (Dinamik Tehlikeler, Dynamic Hazards) Fonksiyonel […]
Category: Mantık Devreleri (Logic Circuits)
Çıkarıcı Devre (Subtractor Circuit)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Mantıksal tasarım (logic design) kullanılarak bir çıkarma devresi yapmak mümkündür. Devre tasarımına başlanmadan önce ikilik tabandaki çıkarma işlemini hatırlayalım. Bu işlem 1 tümleyeni (1’s complement) veya 2 tümleyeni (2’s complement) alınarak sayının eksi halde gösterilmesi ve ardından toplama işleminin yapılması ile tamamlanmaktaydı. Aşağıdaki sayısal örneği inceleyelim: Örneğin 11011001 sayısının bir […]
İkillik Prensibi (Duality Principle, İstaniyet)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Din ve felsefede benzer anlamlara gelmesine karşılık bu yazının amacı bilgisayar bilimleri için önemli olan matematikteki ikilik prensibini açıklamaktır. Bir matematikçi bu kavramı basitçe şöyle açıklayabilir “boyalı elimle bir cama ellesem ve elimin izi camda çıksa, camın her iki yönünden gördüğüm görüntü birbirinin ikilidir (dual)”. Bu açıklama aslında kavramın ne […]
Kuantum İşleme (Quantum Computing)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bu yazının amacı kuantum bilgisayarları ve kuantum işleme (Quantum Computing) konusunda fikir vermek ve yapılan çalışmaların arkasındaki felsefeyi aktarmaktır. Kuantum bilgisayarları basitçe veriyi işlemek için çok küçük parçacıklar kullanır. Örneğin her gün yolda görebileceğimiz basit bir çakıl taşı aslında bir kuantun işlemi olarak kabul edilebilir. Temelde çakıl taşının yaptığı iş […]
Kubit (Qubit)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Günümüz bilgisayar teknolojilerinin üzerine inşa edilmiş olan Von Neumann bilgisayarlarında en düşük veri ünitesi ikildir (bit). Benzer şekilde kuantum bilgisayarları içinde kubit (qubit = quantum bit) kullanılmaktadır. Normal ikilde (bit) sadece 1 ve 0 değerleri depolanabilirken bir kubit içinde 0, 1 veya her ikisi birden bulunabilmektedir. Bu konuyu daha iyi […]
Doğrusal Ayrılabilirlik (Linear Seperability)
Yazan: Şadi Evren ŞEKER Yapay sinir ağlarının en basit anlamda incelenebilmesi için problemi iki adet ikil haneleri olan (binary digists) bir girdiye bir de tek ikil (binary) çıktıya sahip bir örnek üzerinden inceleyelim. Aşağıda iki farklı fonksiyonun gerçeklik çizelgesi (doğruluk tablosu, truth table) verilmiştir. A ve B değerleri girişi C ise çıkışı ifade etsin: F […]
Yahut (Özel Veya (exclusive or, farklılık operatörü))
Yazan : Şadi Evren ŞEKER İki kaziye (önerme) arasındaki farklılık durumuna göre çalışan operatördür. Yani sonuçların aynılığı durumunda yanlış, farklılığı durumunda doğru döndüren operatördür. Basitçe ikili tabanda iki sayının (bit) farklı olup olmadığını kontrol için de kullanılabilir. Dilimizde bu işlemi karşılayan kelime “yahut” kelimesidir. Yani a yahut b doğruysanın anlamı a veya b’den birisi doğru […]
CRC (cyclic redundancy check, çevrimsel fazlalık sınaması)
Yazan: Şadi Evren ŞEKER Hata algılama yaklaşımlarından birisidir. Bu yöntemde işlenmekte olan verinin dışında ilave bir kontrol verisi daha bulunur. Bu ilave bilgi ile bütün bilgi kontrol edilerek bilgide bir bozulma olup olmadığı kontrol edilir. Örneğin ağ iletişiminde gidip gelen bilginin kontrol edilmesinde veya CD gibi kayıt ortamlarında verinin bozulup bozulmadığının kontrol edilmesinde kullanılır. Çalışması: […]
Sayıcı (Counter)
Yazan : Şadi Evren ŞEKER Bilgisayar devrelerinde sayıcı (counter) kavramı çok farklı alanlarda kullanılamaktadır. Bu alanlardan birisi de mantıksal devre tasarımıdır. Buna göre mantıksal devremiz ikilik tabandaki sayıları 1’er arttırarak yeni sayılar üretmeli ve bu işlemi bir döngü halinde yapmalıdır. Yani aşağıda verilen durum geçiş diyagramı (state transition diagram) olduğu gibi her durumdan diğer durumlara […]
Sonlu Durum Makinası (Finite State Machine, Finite State Automaton)
Yazan: Şadi Evren ŞEKER Sonlu durum makinaları bir çizim şeklidir. Bu çizim şeklinde çeşitli durumlar ve bu durumlar arası geçiş şekilleri gösterilir. Örneğin aşağıda basit bir kapı açma ve kapama makinesi verilmiştir: Yukarıdaki şekilde makine, açık durumdan kapalıya geçmek için kapama düğmesine basılmasını bekler. Tersi durumda da kapalıdan açığa geçmek için kapama düğmesinin basılmasını bekler. […]